De renovatie van het Binnenhof – het historische machtscentrum van Nederland – loopt opnieuw forse vertraging op. Minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting (BBB) meldt dat de oplevering nu wordt verwacht in de zomer van 2031, vijf jaar later dan de eerdere planning. Ook de kosten stijgen opnieuw, van de oorspronkelijke raming van 475 miljoen euro naar 2,7 miljard euro. Wanneer de plannen worden uitgebreid met de renovatie van de Grafelijke Zalen, waaronder de Ridderzaal, komt daar mogelijk nog eens 225 miljoen euro bovenop.
Volgens Keijzer is de nieuwe planning “realistisch”, omdat de onderzoeksfase vol tegenvallers inmiddels is afgerond.
Geschiedenis renovatie Binnenhof: van besluit in 2015 tot uitgestelde oplevering
Wanneer werd besloten tot renovatie?
In 2015 werd formeel besloten het Binnenhof grootschalig te renoveren. De Tweede Kamer wilde dat dit “sober en doelmatig” zou plaatsvinden. De renovatie moest aanvankelijk eind 2020 starten en vijf jaar later klaar zijn. De oorspronkelijke raming van 475 miljoen euro bleek echter onhoudbaar: al snel werd duidelijk dat de overheid de werkelijke kosten – circa 200 miljoen euro meer – te rooskleurig had voorgesteld.
Start in 2021 en snel groeiende kosten
De werkzaamheden begonnen uiteindelijk op 1 oktober 2021, nadat alle bewoners van het Binnenhof waren verhuisd naar tijdelijke huisvesting. In de jaren daarna kwamen steeds meer problemen aan het licht: tegenvallers in de bouwkundige staat, uitgestelde onderzoeken, aanvullende eisen voor duurzaamheid en veiligheid en verborgen gebreken in de fundering.
Dit alles zorgde ervoor dat tegen november 2025 de planning was doorgeschoven naar zomer 2031 en de kosten waren opgelopen tot minimaal 2,7 miljard euro.
Waarom een renovatie onvermijdelijk werd
Gebreken en veiligheidsrisico’s
Het laatste grote onderhoud aan het Binnenhof vond plaats in 1992. In de jaren daarna stapelden de problemen zich op. Een opvallend incident vond plaats op 15 december 2011, toen tijdens een Kamerdebat een lamp uit het plafond viel, vlak naast minister Edith Schippers (VVD). Toch bleef het kabinet in die periode terughoudend: renoveren “stond slecht” in tijden van bezuinigingen.
Een uitgebreid onderzoek door oud-minister Liesbeth Spies (CDA) en het Rijksvastgoedbedrijf in 2014 bracht grote risico’s aan het licht:
- installaties op het einde van hun levensduur
- aanwezigheid van asbest
- gebrekkige brandveiligheid
- problemen met ventilatie en elektra
De Haagse brandweercommandant dreigde zelfs met onmiddellijke sluiting omdat het complex niet meer aan wettelijke eisen voldeed.
Hoe de overheid uiteindelijk koos voor één grote renovatie
Twee scenario’s die tot discussie leidden
Spies presenteerde twee opties:
- Snelle renovatie (5,5 jaar, 450 miljoen euro)
– maar alleen mogelijk als het volledige Binnenhof werd ontruimd. - Gefaseerde renovatie (13 jaar, 550 miljoen euro)
– waarbij het complex in gebruik zou blijven.
De ministerraad koos voor de snelle variant, maar de Kamers verzetten zich aanvankelijk. Pas in juli 2016 ging de Tweede Kamer akkoord met renovatie in één keer.
Toch bleef de discussie terugkomen. In 2020 liet het presidium onderzoek doen naar renovatie zonder verhuizing. Dat leek goedkoper en nauwelijks tijdrovender, maar een onafhankelijk onderzoek van dezelfde periode waarschuwde juist voor hoge veiligheidsrisico’s en extra kosten tot een half miljard euro.
Waarom de renovatie alsnog uitloopt: tegenvallers onder de grond en achter de muren
Tijdens de onderzoeksfase na 2021 kwamen nieuwe problemen aan het licht:
- Schimmel en vochtproblemen in monumentale delen
- Grote aantasting van balken en constructies
- 4000 unieke vertrekken met beschermde status
- Archeologische vondsten die onderzoek vereisen
- Funderingsherstel en vervuilde grond
- Groot tekort aan gespecialiseerd personeel
De combinatie hiervan maakt de renovatie tot een van de meest complexe projecten van Nederland. Elk detail moet zorgvuldig worden onderzocht, gerestaureerd en gedocumenteerd.
Grafelijke Zalen in slechte staat: extra 225 miljoen mogelijk nodig
Minister Keijzer wil opnieuw laten onderzoeken of de Grafelijke Zalen, waaronder de Ridderzaal, tóch meegenomen moeten worden in de renovatie. Het dak lekt, de muren zijn vochtig en houtmieren tasten dragende balken aan. Als deze onderdelen worden toegevoegd, stijgen de kosten opnieuw – voorlopig met circa 225 miljoen euro.
Wat betekent dit voor de Tweede Kamer?
Kamerleden gingen in 2021 met tegenzin naar hun tijdelijke onderkomen B67, met het idee na 5,5 jaar terug te keren. Inmiddels is duidelijk dat zij daar tot zeker 2031 blijven. Een terugkeer naar het Binnenhof is voorlopig toekomstmuziek.
Hoewel de ontwerpen nu definitief zijn en de meeste contracten vaststaan, blijft een project van 90.000 vierkante meter met zes eeuwen bouwgeschiedenis gevoelig voor nieuwe verrassingen. De renovatie van het Binnenhof blijft daarmee een nationaal megaproject waar politiek Den Haag en het publiek scherp op blijven letten.
Ik houd het nieuws van morgen in de gaten – elke dag schrijft geschiedenis. Voor nu sluit ik af met de woorden van Sonja Barend: morgen gezond weer op.